Podsumowanie V Konferencji SAO SAZ

V Konferencję SAO: Delegowanie pracowników za granicę – funkcjonowanie w warunkach dynamicznych zmian prawnych otworzył Krzysztof Jakubowski, Przewodniczący Sekcji Agencji Opieki i Wiceprezes Stowarzyszenia Agencji Zatrudnienia. W swoim wystąpieniu przedstawił zebranym problemy jakim przedsiębiorcy stawiają obecnie czoła oraz podejmowane w tym kierunku działania Sekcji i Stowarzyszenia. Nie sposób było nie zauważyć emocji, zarówno w wystąpieniach jak i w licznych pytaniach zadawanych po każdym z nich.

Jako pierwsza głos zabrała europosłanka Danuta Jazłowiecka. Przedstawiła ona przebieg posiedzenia Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, która kilka dni wcześniej debatowała nad rozwiązaniami w Dyrektywie o delegowaniu pracowników. Zostały omówione wypracowane kompromisy i przebieg negocjacji. Jej zdaniem sytuacja polskich firm delegujących jest niełatwa, bo w dyskusji nad argumentami racjonalnymi i danymi, górują argumenty ze świata polityki, które nie mają poparcia w statystykach i rzetelnie opracowanych materiałach. Według europosłanki istnieje jednak zasadniczy czynnik sprzyjający; nawet jeśli założymy że przepisy zostaną uchwalone w najbardziej dla nas niekorzystnym kształcie, forsowanym głównie przez Francję, dość szybko sami inicjatorzy zrewidują swoje stanowisko. Chociażby z uwagi na to, że Francja jest trzecią siłą delegującą pracowników i restrykcje dotkną jej obywateli bardzo mocno. Jednym słowem; po pewnym czasie obowiązywania zmienionego prawa, do najbardziej optujących za zmianami dojdą negatywne skutki wprowadzonych zmian i sami negatywnie odczują, o co w istocie walczyli.

Występująca w następnej kolejności Agnieszka Wołoszyn z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznych przedstawiła najważniejsze propozycje zmian w projekcie Dyrektywy oraz pokrótce dotychczasowe stanowisko i działania Polski. Negocjacje w Radzie UE prowadzone przez Ministrów Pracy i Zatrudnienia państw członkowskich miały się odbyć w następny poniedziałek.

Piotr Szymański, przedstawiciel Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce, skoncentrował swoje wystąpienie wokół działalności polskiej branży transportowej na rynkach zewnętrznych. Przypomniał między innymi, że Polska jest od dawna liderem transportu kołowego, detronizując między innymi Francję. Propozycja aby tę branżę również objąć przepisami o delegowaniu pozbawi nas tej mocnej pozycji a małe firmy doprowadzi do upadku. Przedstawiciel ZMPD wyraźnie wskazał, że uznanie kierowców za pracowników delegowanych będzie się wiązało ze zdecydowanie większymi kosztami finansowymi wynikającymi z nowych obowiązków administracyjnych i organizacyjnych.

Piotr Szymański poinformował, że z propozycją objęcia międzynarodowego transportu drogowego dyrektywą o delegowaniu nie zgadza się coraz większa liczba państw UE, które widzą w tym rozwiązaniu poważne niebezpieczeństwo dla funkcjonowania swoich przedsiębiorstw transportowych. I nie są to już tylko kraje z Europy Środkowej i Wschodniej. Zwrócił uwagę, że - mając na uwadze dużą mobilność kierowców - spełnienie wymogów delegowania  będzie niewykonalne, a w rozliczeniach wcześniej czy później pojawią się błędy, które będą skutkować wysokimi karami. Co ciekawe - wbrew głoszonym tezom o wyzyskiwaniu polskich kierowców jeżdżących po europejskich drogach - z badań jednego z francuskich uniwersytetów wynika, że w dotychczasowym modelu zarabiają oni odczuwalnie więcej niż otrzymywaliby po objęciu ich przepisami dyrektywy o delegowaniu.

Następnie głos zabrała  prof.Gertuda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W swoim wystąpieniu skupiła się na zagadnieniu delegowania w kontekście przemian, jakim obecnie podlega Unia Europejska i jej prawo. Powiedziała między innymi: „(…) W pewnym okresie z punktu widzenia prawotwórstwa czyli tworzenia prawa Unii Europejskiej, doszło do takiej praktyki, że do głosowania przepisów rozporządzenia od pewnego czasu w obszarze swobody przepływu osób i pracowników przyjmowane są dyrektywy. Zgłaszano w świecie prawniczym szereg uwag do tego, związanych z faktem, że z punktu widzenia hierarchii źródeł prawa rozporządzenia stosują się w całości bezpośrednio, bez potrzeby implementacji a dyrektywy są przecież innym aktem prawnym obowiązującym do przewidzianego rezultatu. Taka jest praktyka, która jednak mówi o pewnej słabości związanej z stosowaniem tego prawa bezwzględnie obowiązującego. (…) Musimy patrzeć na przepisy, które dotyczą swobody przepływu, w tym pracowników delegowanych, z punktu widzenia obywateli Unii Europejskiej.” Prezes ZUS dokonała także podsumowania obecnego stanu prawnego, procedur oraz praktyki działania podległej jej instytucji w zakresie delegowania. 

Kolejne wystąpienie należało do mec. Joanny Torbé z kancelarii Adwokackiej Joanna Torbé i Partnerzy. Pani Mecenas omówiła zmiany w dwóch ważnych rozporządzeniach koordynacyjnych  - 883/2004 i 987/2009. Szczególną uwagę zwróciła na plany zmiany przepisów regulujących wydawanie dokumentów A1 oraz zmian w art. 13, który mówi o pracy naprzemiennej w dwu krajach jednocześnie. Zmiany wprowadzają warunek prowadzenia znacznej działalności w Polsce (co do tej pory spotykane było jedynie przy art. 12.) – Mecenas omówiła, kiedy ten czynnik ma mieć zastosowanie oraz co może być brane pod uwagę przy badaniu jego spełnienia.

Prelekcja mec. Hanny Stypułkowskiej-Goutierre z Polskiej Izby Handlowo-Przemysłowej we Francji poświęcona była radykalnym zmianom i prawnym pułapkom, w które mogą wpaść przedsiębiorcy delegujący pracowników z Polski do Francji.  Obecnie jest to kraj, który wprowadza najbardziej restrykcyjne i dyskryminujące przepisy dla przedsiębiorców delegujących. Są one szczególnie niebezpieczne dla zagranicznych firm nieobeznanych ze specyfiką działania tamtejszych urzędów i instytucji kontrolnych a także ogromną siłą nacisku, jaką dysponują lokalne związki zawodowe. Zwróciła też uwagę na fakt, iż niedawni orędownicy zaostrzania przepisów, korygują stanowiska i koncentrują swoje ostatnie wystąpienia na konkretnych wykroczeniach, mniej chętnie używając określenia ’dumping socjalny’. Jednak ta grupa nie jest jeszcze wstanie przebić się przez protekcjonistyczne hasła, mówiące o nieuczciwości polskich firm.

Sytuacją prawną na największym rynku delegowania w Europie zajęli się następnie Michał J.Jaworski i Ryszard Pietrzyk z kancelarii Znyk, Jaworski, Pietrzyk & Kollegen. Niemiecki rynek oferuje ogromną liczbę stanowisk, na którym mogą pracować Polacy a o wysokości wynagrodzeń przyciągają z całej Europy setki tysięcy chętnych. Sytuację utrudniają im jednak bardzo skomplikowane niemieckie przepisy i 70 tysięcy układów zbiorowych, które nie zostały opublikowane w żadnym zwartym zbiorze. W panelu zatytułowanym „Praktyczne aspekty delegowania pracowników” Magdalena Dymkowska i Karolina Figurska z firmy doradztwa podatkowego MDDP podjęły się próby podsumowania aktualnego stanu przepisów regulujących między innymi rozliczania VATu od  przychodów osiąganych poza granicami RP a także przedstawiły przykłady orzecznictwa w wielu sprawach firm delegujących. 

Prelekcja Dyrektora Michała Tyczyńskiego z Głównego Inspektoratu Pracy budziła zrozumiałe zaciekawienie na sali wypełnionej przedstawicielami firm na co dzień stykających się z polskimi i zagranicznymi organami kontrolnymi. Jak się okazało, polska specyfika nie jest bynajmniej najdotkliwszą wśród unijnych inspekcji. Dyrektor Ewa Kosowska z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych poruszyła szeregi praktycznych kwestii delegowania w kontekście działań ZUS. Mowa była o obowiązkach przedsiębiorców delegujących, jak również formach ich wspierania - poradniku oraz funkcji doradcy wyspecjalizowanego w tej tematyce. Codzienna współpraca firm delegujących z ZUS ma się stopniowo zmieniać na lepsze a przekazywanie dokumentów A1 niebawem będzie się odbywało w formie elektronicznej. W ostatniej części Konferencji ponownie zabrała głos mec. J.Torbé, podsumowując zmiany w prawie dotyczące firm delegujących a także analizując różne modele delegowania i prezentując najnowsze orzecznictwo w tej materii.

Jak pokazuje dotychczasowy rozwój sytuacji instytucje unijne, zdominowane przez przedstawicieli „piętnastki” najwyraźniej przeforsują przepisy, ograniczające możliwości konkurowania przez pracowników z Polski na zachodnich rynkach pracy. Postępowanie administracji prezydenta Macrona również zapowiada narastanie trudności dla firm delegujących z krajów nowej Europy. Tym samym kwestionowane są podstawowe swobody będące fundamentami Unii Europejskiej a pracodawcom po raz kolejny granice wyznaczają dominanci bieżącej kadencji Parlamentu Europejskiego. Zamiast podsumowania, można przywołać słowa europosłanki D.Jazłowieckiej: „Jeżeli chcemy chronić prawa pracowników, przede wszystkim musimy zapewnić jasność prawa dla pracodawców.” Jak bowiem wynikało z większości wystąpień - tego ostatniego brakuje ostatnio najdotkliwiej.